(Lutte Ouvrière n° 2427)
* * * * * *
Η σημασία της ψήφου του ελληνικού λαïκού εκλογικού σώματος είναι ξεκάθαρη. Είναι μια ψήφος εναντίον της λιτότητας, εναντίον της πίεσης από τους κύριους χρηματοδότες της Ελλάδας, τους οποίους εκπροσωπούν η Τρόικα - το ΔΝΤ, την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή - και εναντίον του εκβιασμού όσων πρόβλεπαν μια οικονομική καταστροφή σε περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ.
Όμως είναι πολύ πιο δύσκολο να καταλάβουμε τι σημαίνουν αυτές οι ψήφοι, δηλαδή σε ποιο βαθμό αντικατοπτρίζουν τη μαχητικότητα των εργαζομένων. Μπορεί να εκφράζουν απόρριψη, περιορισμένη στις εκλογές, των κομμάτων που έχουν εφαρμόσει μέτρα λιτότητας. Μπορεί επίσης να έχουν σχέσεις με εκλογικά αντανακλαστικά και εκλογική ψευδαίσθηση: για να αλλάξουν πολιτική, προσπαθούν να αλλάξουν την ομάδα στην εξουσία. Η ψηφοφορία αυτή μπορεί επομένως να σημαίνει μια απλή εκλογική κίνηση χωρίς να συνειδητοποίησαν οι ψηφοφόροι σε τι τους δεσμεύει αυτή. Αλλά ακόμα κι αν ήταν μια κίνηση περιορισμένη στις εκλογές, πήγε προς τον ΣΥΡΙΖΑ και όχι προς τη Χρυσή Αυγή, το νεοναζιστικό κόμμα, και αυτό δείχνει μια πολύ πιο συνειδητή ψήφο.
Αλλά η ψηφοφορία του λαïκού εκλογικού σώματος μπορεί επίσης να σημαίνει ότι δεν θα μείνουν με σταυρωμένα χέρια οι Ἐλληνες εργαζόμενοι. Ἀλλωστε έδειξαν τα τελευταία χρόνια σημαντική μαχητικότητα: διαμαρτυρήθηκαν για τις απολύσεις και δεκάδες χιλιάδες έγιναν συμμέτοχοι στις ημέρες γενικής απεργίας. Από το εξώτερικό, είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε τι σκέφτεται η εργατική τάξη στην Ελλάδα και σε πιο βαθμό βρίσκεται η μαχητικότητά της. Όμως το ζήτημα αυτό της μαχητικότητας των εργαζομένων είναι καθοριστικό για το μέλλον.
Η αντιπαράθεση μεταξύ Τσίπρα και των Ευρωπαίων ηγετών
Όλα τα βλέμματα επικεντρώνονται στην αντιπαράθεση της κυβέρνησης του Τσίπρα με τα διεθνή θεσμικά όργανα της αστικής τάξης. Ο σκοπός για την κυβέρνηση είναι να χαλαρώσει την οικονομική μέγγενη που της στερεί κάθε περιθώριο χειρισμών. Ο σκοπός για τη διεθνή αστική τάξη, που αντιπροσωπεύεται από τα διάφορα όργανα όπως το ΔΝΤ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη της Ευρώπης, είναι να μην αμφισβητηθούν ούτε το χρέος, ούτε ιδιαίτερα το δικαίωμα του χρηματοοικονομικού συστήματος να εισπράττει τόκους από το ελληνικό κράτος, δηλαδή ουσιαστικά από τις εκμεταλλευόμενες τάξεις. Η πληρωμή του χρέους πάντα ήταν σιδερένιος νόμος για την αστική τάξη. Και σε αυτήν την περίοδο κρίσης και χρηματιστικοποίησης της οικονομίας, η αστική τάξη βασίζεται περισσότερο από ποτέ σε αυτή την τεράστια πρόσοδο.
Αλλά και οι δύο πλευρές έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, δηλαδή φοβούνται η μια όπως η άλλη να έρθουν σε βίαιη σύγκρουση. Φοβούνται τη λαϊκή αντίδραση που θα μπορούσε να προκύψει, αλλά κυρίως φοβούνται την κερδοσκοπία. Επειδή μια νέα κρίση του ελληνικού χρέους θα μπορούσε να προκαλέσει μια Ευρωπαϊκή οικονομική κρίση και να υπονομεύσει το ευρώ.
Οι πρωταγωνιστές της αναμέτρησης αυτής σίγουρα θα προτιμούσαν να βρουν ένα κοινό έδαφος. Η χρηματοοικονομική κοινότητα μπορεί να είναι έτοιμη να επαναδιαπραγματεύσει το ελληνικό χρέος, με την προϋπόθεση ότι θα προστατευτούν τα συμφέροντά τους. Δεν είναι αδύνατο. Κάθε δανειστής ξέρει ότι ζωντανός οφειλέτης αξίζει περισσότερο από νεκρό οφειλέτη. Αλλά πρέπει ακόμα να μην δείξει κανείς απ' αυτούς πως λυγίζει κάτω από την πίεση του λαού, και να συμφωνήσουν όλοι τους. Οι διαφορές στο ύφος ανάμεσα στο Παρίσι και στο Βερολίνο αρκούν να δείξουν ότι δεν είναι τόσο απλό.
Ο Τσίπρας από τη μία πλευρά, οι πολιτικοί αρχηγοί των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής αστικής τάξης από την άλλη, έχουν συμφέρον από έναν συμβιβασμό, αλλά δεν προκύπτει ότι θα το βρουν.
Είναι μάταιο και άχρηστο να υπογραμμίσουμε σε ποιο βαθμό οι υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ είναι έτοιμοι να συμβιβαστούν για να προβλέψουμε τι θα κάνουν ή τι δεν θα κάνουν. Δεν είναι επαναστάτες και δεν το κρύβουν. Ο Τσίπρας και όλοι οι υπουργοί το λένε και σκέφτονται όπως και κάθε "υπεύθυνος" ηγέτης της αστικής τάξης. Ο βροντερός υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, ο Βαρουφάκης, διαβεβαίωσε καθησυχαστικά: «Η ελληνική κυβέρνηση δεν θα δράσει μόνη της ». Για να μην πανικοβάλουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές, οι Έλληνες ηγέτες βεβαίωνουν όπως και οι άλλοι, ότι έχουν την έννοια του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού. Και απείρως περισσότερο, έχουν τον σεβασμό της ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Κανένας από αυτούς δεν θέλει να αμφισβητήσει τους νόμους του καπιταλισμού.
Το να στοιχηματίζει κανείς στην αποφασιστικότητα του Τσίπρα, στο γεγονός ότι μπορεί να προδώσει και να μην τηρήσει τις δικές του δεσμεύσεις, είναι χάσιμο χρόνου. Δεν μπορούμε να ξέρουμε εκ των προτέρων αν θα έχει την συμπεριφορά του Ολλάνδ ή του Τσάβες, και πώς θα αντιδράσει στην αλληλουχία των γεγονότων. Ο χρόνος θα το δείξει. Αλλά η ουσία είναι αλλού.
Η αναμέτρηση είναι μεταξύ των εργαζομένων και της αστικής τάξης
Ο Τσίπρας δεν έχει δεσμευτεί μόνο για την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους. Ο ίδιος ανακοίνωσε συγκεκριμένα μέτρα για τους εργαζομένους: μεταξύ άλλων την αύξηση του κατώτατου εγγυημένου εισοδήματος και των μικρών συντάξεων,την επαναπρόσληψη χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων. Αν οι εργαζόμενοι θέλουν τα μέτρα αυτά που τους αφορούν άμεσα να εφαρμοστούν, εξαρτάται από αυτούς.
Γι' αυτό πρέπει να μην επικεντρωθούμε στην παρτίδα πόκερ ψευτών που παίζεται στα γραφεία των εκπροσώπων της αστικής τάξης και να μην κάνουμε την κατάσταση των Ἐλληνων εργαζομένων να εξαρτάται από την αποφασιστικότητα ή από την πεποίθηση της κυβέρνησης. Καλύτερα έχουν συμφέρον οι εργαζόμενοι να μπουν στο μπρα ντε φερ για να ενισχύσουν την επιρροή τους, διατηρώντας τα δικά τους αιτήματα ως στόχο.
Αν και η ελληνική κυβέρνηση καταφέρει να επαναδιαπραγματευτεί το χρέος, πού είναι η εγγύηση ότι το κατώτατο εγγυημένο εισόδημα θα αυξηθεί πραγματικά, για παράδειγμα ; Η ανακοίνωση της αύξησης αυτής πρώτα μπορεί να χαθεί στις κοινοβουλευτικές μαιάνδρους. Και μπορεί προ πάντων να χαθεί εναντίον της αντίστασης της αστικής τάξης στην Ελλάδα. Ένα διάταγμα της κυβέρνησης δε θα αρκέσει για να τηρήσουν το κατώτατο εισόδημα οι μεγάλοι Έλληνες εργοδότες, που είναι συνηθισμένοι να βασιλεύουν ως κύριοι και να πληρώνουν μισθούς στη μαυρή. Για την άπληστη αστική τάξη σε μια φτωχή χώρα, όπως και γι' αυτούς που τους δίνουν διαταγές, δηλαδή οι κεφαλοιούχοι στις πλούσιες χώρες, το θέμα των χαμηλών μισθών είναι κρισιμότατο. Η ανακοίνωση της αύξησης αυτής μόνη της βέβαια θα προκαλεί την εχθρότητά τους.
Η ελληνική κυβέρνηση υποσχέθηκε να γεμίσει τα ταμεία του κράτους με την καταβολή φόρων από τους Έλληνες ολιγαρχικούς και την Ορθόδοξη Εκκλησία. Είναι γεγονός ότι τίποτα σοβαρό δεν μπορεί να γίνει στην Ελλάδα χωρίς να αγγιχτούν οι τεράστιες περιουσίες που οι άνθρωποι αυτοί έχουν συσσωρεύσει και που η Εκκλησία, ο πρώτος ιδιοκτήτης γης στη χώρα, έχει συσσωρεύσει. Και σίγουρα οι παππάδες θα είναι λιγότερο επιεικείς με τους νέους φόρους παρά με την άρνηση του Τσίπρα να ορκιστεί στη Βίβλο!
Οι εύποροι στην Ελλάδα δεν είπαν την τελευταία λέξη. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η Νέα Δημοκρατία, το δεξιό κόμμα που θεωρεί ως εκπρόσωπό της η μεγάλη, η μεσαία, ακόμη και η μικρή αστική τάξη, διατήρησε τα αποτελέσματά της. Και αυτό χωρίς να υπολογίζουμε ότι έχουν έμπιστους ανθρώπους μέσα στον κρατικό μηχανισμό. Έχουν λοιπόν πολλές δυνάμεις που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να εμποδίσουν την νέα κυβέρνηση.
Μήπως η συμμαχία με ένα δεξιό εθνικιστικό κόμμα ήταν για τον Τσίπρα ένας τρόπος για να καθησυχάσει αυτούς τους κύκλους; Δεν είναι η πρώτη φορά που το κόμμα αυτό, οι Ανεξάρτητες Έλληνες, βρίσκεται στην εξουσία. Ο ηγέτης του, πρώην υπουργός στην κυβέρνηση του Καραμανλή, ανέλαβε προσωπικά την ιδιωτικοποίηση ενός λιμενικού τερματικού σταθμού στον Πειραιά το 2008. Οι δεσμοί του με τους επιχειρηματίκους κύκλους είναι γνωστοί. Σήμερα είναι υπουργός Άμυνας. Το εθνικιστικό πρόγραμμά του και οι ρατσιστικές του προβολές που καταγγέλλουν " Βουδιστές, Εβραίους, τους μετανάστες που δεν πληρώνουν φόρους», ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία "κινδυνεύει να χάσει τα μοναστήριά της" αρέσουν στους πιο αντιδραστικούς κύκλους, και ιδίως στον στρατό.
Αλλά για να πιστέψει κανείς ότι μπορεί να καθησυχάσει εχθρούς αυτού του είδους τοποθετώντας κάποιους απο αυτούς στο Υπουργείο Άμυνας είναι μια ψευδαίσθηση. Αυτή ήταν η άποψη του Αλιέντε στη Χιλή το 1970. Τοποθετώντας τον Πινοσέτ στη θέση του αρχιστρατήγου, νόμιζε πως θα παρέμενε ο στρατός στην πλευρά του. Τρία χρόνια αργότερα, ο ίδιος ο Πινοσέτ οδήγησε ένα πραξικόπημα που βύθιζε τη Χιλή σε στρατιωτική δικτατορία.
Για να εφαρμοστούν οι υποσχεμένες πρόοδοι, η μόνη εγγύηση για τους εργαζομένους είναι η ικανότητά τους να κινητοποιηθούν και να οργανωθούν.
Αναγκαία η κινητοποίηση των εργαζομένων
Υπάρχει κίνδυνος επιδείνωσης της κατάστασης εάν η εργατική τάξη δεν αντιδράσει μπροστά στην αναμέτρηση ανάμεσα στον Τσίπρα και στους Ευρωπαίους ηγέτες. Χωρίς την παρέμβαση των μαζών, χωρίς τη λαϊκή πίεση που να κάμψει τη διεθνή αστική τάξη όπως και τους Έλληνες ολιγαρχικούς, μπορεί να θυσιαστούν τα μέτρα υπέρ της εργατικής τάξης.
Η ελληνική εργατική τάξη έχει μεγάλη μαχητικότητα. Οι άνθρωποι που πάλεψαν πρόσφατα ενάντια στην ιδιωτικοποίηση νερού στην Θεσσαλονίκη, οι καθαρίστριες του Υπουργείο Οικονομίας που πάλεψαν ενάντια στην απόλυσή τους, οι δεκάδες χιλιάδες γυναίκες και άνδρες που ήταν παρόντες σε κάθε ημέρα γενικής απεργίας, οι αγωνιστές εργάτες που πάλεψαν με νύχια και δόντια ενάντια στις απολύσεις τους, όλες οι πάλες αυτές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως πολλαπλά σημεία στήριξης για να επιβληθούν τα μέτρα που υποσχέθηκαν.
Πέρα από την αντιπαράθεση μεταξύ του Τσίπρα και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ελληνική και διεθνής αστική τάξη ετοιμάζεται για την αναμέτρηση. Για να αρπάξουν τις πιο επιθυμητές προόδους, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να παλέψουν. Από τον βαθμό συνείδησης και οργάνωσης των εργαζομένων εξαρτάται το αποτέλεσμα.
Σύμφωνα με τον Τσίπρα, η κυβέρνηση «είναι έτοιμη να χύσει και το αίμα της» για να «αποκαταστήσει την αξιοπρέπεια των Ελλήνων». Αλλά οι Έλληνες εργαζόμενοι δεν χρειάζονται να θυσιαστούν οι υπουργοί γι' αυτούς, χρειάζονται μια πολιτική που τους επιτρέπει να επιβάλλουν τα αιτήματά τους.
Lutte Ouvrière n° 2427 04 Φεβρουαρίου, 2015