Η σημερινή κρίση είναι αποτέλεσμα της τραπεζικής κρίσης του 2008. Καί πιο συγκεκριμένα ένα γιατροσόφι που χρησιμοποιήθηκε απ΄τα Κράτη για να τό ξεπέρασμά της. Θυμίξουμε ότι η άμεση αιτία της κρίσης του Σεπτέμβρη του 2008 ήταν, ήδη, η ξέφρενη κερδοσκοπία των τραπεζών και των χρηματιστικών συγκροτημάτων, στον τομέα της αμερικάνικης κτηματαγοράς.

Πιστεύοντας στην άνοδο των τιμών των ακινήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι τράπεζες ανταγωνίζονταν στην δανειοδότηση οποιουδήποτε ήθελε δάνειο, εφ'όσον το δάνειο ήταν εγγυημένο από την άνοδο της τιμής του αγορασμένου αγαθού. Όταν η κτηματική αμερικάνικη αγορά κατέρρευσε, όλες οι τράπεζες, και όχι μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, βρέθηκαν να κατέχουν χαρτιά που αντιπροσώπευαν αυτά τα δάνεια και που δεν είχαν σχεδόν καμιάν αξία.

Γιατί μια ιστορία ακόμα πιο περίπλοκη, οι τράπεζες μέ βάση αυτά τα δάνεια, είχαν σκαρώσει άλλου είδους πιστώσεις - το τραπεζικό σύστημα δεν στερείται καθόλου φαντασίας και κάθε τόσο εφευρίσκει καινούργια «προϊόντα», όλο και πιο περίπλοκα, όλο και ακατάληπτα - τα οποία όμως ήταν άμεσα είτε έμμεσα συνδεδεμένα με την κτηματική αγορά που κατέρρευσε.

Θυμόμαστε ότι όλη αυτή η κατάσταση κατέληξε σε μέγιστη τραπεζική κρίση, κρίση εμπιστοσύνης, της οποίας το αίτιο ήταν η καχυποψία μεταξύ των ίδιων των τραπεζών λόγω των συσσωρευμένων «κακών» χρεών. Σταμάτησαν να δανείζουν χρήματα η μία στην άλλη. Όμως, η κυκλοφορία του χρήματος μεταξύ τραπεζών και επιχειρήσεων καθώς και μεταξύ των ίδιων των τραπεζών, αποτελεί την κυκλοφορία του αίματος (το κυκλοφορικό σύστημα) της καπιταλιστικής οικονομίας.

Φυσικά τα Κράτη, που όλα τους είναι στην υπηρεσία των τραπεζών και των καπιταλιστικών συγκροτημάτων, δεν υποχρέωσαν τις τράπεζες να κάνουν απλά τη δουλειά τους και να συνεχίσουν να δανείζουν χρήματα σε επιχειρήσεις και σε ιδιώτες. Αντίθετα, η λύση που επέλεξαν για να αποφύγουν οι τράπεζες τον κίνδυνο να χάσουν τα χρήματα τους, ήταν να εξαγοράσουν τους «σάπιους» τίτλους , μπροστά στην αδυναμία των τραπεζών που τους είχαν εκδώσει να τους καλύψουν. Εν περιλήψει : όσο τα ιδιωτικά δάνεια απέφεραν ιδιωτικό κέρδος, οι τράπεζες, τα καπιταλιστικά συγκροτήματα αποταμίευαν τόκους. Απ'τη στιγμή που έπαυαν πια, το Κράτος επιφορτίζονταν την απώλεια. Έτσι έγινε η θαυματουργική μετάλλαξη του ιδιωτικού χρέους σε δημόσιο χρέος. Ο ιδιωτικός χαρακτήρας του κέρδους συμπληρώθηκε από την κοινωνικοποίηση των απωλειών. Η, για να χρησιμοποιήσουμε τους όρους των κοινωνικών τάξεων, η αστική τάξη τσέπωσε τα κέρδη αυτών των δανείων. Αντίθετα, για να καλύψει τις απώλειές της, επιφόρτισε το Κράτος να επιβάλλει στις λαϊκές τάξεις να τις πληρώσουν.

Έτσι κολοσσιαία ποσά διατέθηκαν απ' τα κράτη στις τράπεζες και τους βιομήχανους για να μπορούν να συνεχίζουν την ίδια πολιτική. Όχι μόνο κανένα Κράτος δεν τόλμησε να απαλλοτριώσει χωρίς αποζημίωση ή έστω με εξαγορά τους εγκληματίες τραπεζίτες, χρηματιστές κλπ, αλλά ακόμα και μερικές δημαγωγικές δηλώσεις για την αναγκαιότητα της ρύθμισης της λειτουργίας των τραπεζών ακόμα και απ' το πιο παραμικρό συγκεκριμένο μέτρο.

Αυτές οι εκατοντάδες δισεκατομμυρίων που διατέθηκαν από τα Κράτη, πάρθηκαν από τον προϋπολογισμό τους, σε βάρος των εξόδων, που χρησίμευαν, έστω και εν μέρει, στις λαϊκές τάξεις. Είναι η κοινωνική πρόνοια, οι συντάξεις, η απασχόληση στο δημόσιο που πλήρωσαν για να σωθούν οι τραπεζίτες. Αλλά, σαν να μην έφτανε αυτό, τα Κράτη δανείστηκαν από αυτές τις ίδιες τράπεζες, στις οποίες δόθηκαν δωρεάν αυτά τα χρήματα. Εξ ου και η σημαντική επιδείνωση του κρατικού χρέους.

Αυτές οι δαπάνες και οι θυσίες που επιβλήθηκαν στις λαϊκές τάξεις, παρουσιάστηκαν σαν αναγκαιότητα για τη διάσωση του τραπεζικού συστήματος από μία «συστημική κρίση» (κατά την δική τους διατύπωση). Αλλά βλέπουμε πολύ καλά σήμερα ότι η ρύθμιση του προβλήματος της κρίσης εμπιστοσύνης μεταξύ των τραπεζών ήταν εφήμερη. Αντί να αντιπροσωπεύσει μια λύση, αυτή η πολιτική επιδείνωσε το πρόβλημα. Τα κολοσσιαία ποσά που μεταγγίστηκαν από τα Κράτη στην οικονομία, αύξησαν ακόμα περισσότερο την ποσότητα του κυκλοφορούντος χρήματος. Και, καθώς κανένα Κράτος δεν υποχρέωσε τους καπιταλιστές του να χρησιμοποιήσουν αυτό το χρήμα για επένδυση στην παραγωγή, για δημιουργία θέσεων εργασίας, για μισθούς, όλες αυτές οι ενέργειες το μόνο που πέτυχαν ήταν να ενθαρρύνουν την χρηματιστική κερδοσκοπία να φτάσει σε ύψη άγνωστα μέχρι τώρα, μειώνοντας συγχρόνως την καταναλωτική δυνατότητα των λαϊκών τάξεων.

Το αποτέλεσμα: το 2008, ήταν οι Τράπεζες που απειλούνταν από χρεοκοπία. Σήμερα, είναι τα ίδια τα Κράτη.

Πίσω από τα χρηματιστικά σκαμπανεβάσματα, η κρίση της καπιταλιστικής οικονομίας.

Αν οι αγορές, οι «επενδυτές», το σύνολο δηλαδή των καπιταλιστών, αρχίζουν να έχουν προβλήματα όσον αφορά τη δυνατότητα να ξαναπάρουν τις εισφορές των κεφαλαίων τους με τους τόκους που απαιτούν, αυτό δεν συμβαίνει μόνο γιατί τα Κράτη, με πρώτο και καλύτερο το αμερικάνικο Κράτος, είναι βουλιαγμένα στα χρέη. Αυτό βασικά συμβαίνει γιατί η ίδια η οικονομία, η βιομηχανική παραγωγή είναι στάσιμες.

Οι πολιτικές λιτότητας που απαιτούνται από τους χρηματιστές, η μείωση των δαπανών για τις δημόσιες υπηρεσίες, για την κοινωνική πρόνοια, δραστική μείωση του αριθμού των κρατικών υπαλλήλων θα μειώσουν ακόμα περισσότερο την κατανάλωση των λαϊκών τάξεων.

Όμως, η κρίση της καπιταλιστικής οικονομίας είναι, σε τελευταία ανάλυση, το αποτέλεσμα της αντίφασης μεταξύ της δυνατότητας αύξησης της παραγωγής και των ορίων της κατανάλωσης των λαϊκών τάξεων. Τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για να ξεπεραστεί η χρηματιστική κρίση με την αύξηση των εισφορών των λαϊκών τάξεων, δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να βαθαίνουν αυτή την αντίφαση.

Το 2008, για να σωθεί το Κεφάλαιο, τα Κράτη επιβάρυναν ακόμα περισσότερο τις λαϊκές τάξεις. Τις ίδιες μεθόδους αναγγέλλουν για να αντιμετωπίσουν και τα σημερινά σκαμπανεβάσματα του χρηματιστηρίου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά από μια μικρή πολιτικάντικη παράσταση, έτσι για να υπογραμμίσουν τις διαφορές τους, Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκράτες συμφώνησαν, με τον πρόεδρο Ομπάμα επικεφαλής, ν'αυξήσουν ακόμα περισσότερο το κρατικό χρέος για να βοηθήσουν το μεγάλο κεφάλαιο. Στην Ευρώπη, μετά από πολλές διαβουλεύσεις μεταξύ Μέρκελ και Σαρκοζύ, η Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα, παρ'όλο που το καταστατικό της το απαγορεύει, δέχτηκε το εξής: να εξαγοράσει τα «κακά» κρατικά χρέη για να καθησυχάσει τους δανειστές ότι οι τόκοι των δανείων τους θα πληρωθούν, ακόμα κι αν τα δάνεια αυτά έχουν παραχωρηθεί με τοκογλυφικά επιτόκια.

Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσουμε ότι η πολιτική ταμπέλλα των φερέφωνων της αστικής τάξης δεν έχει καμία σημασία. Όσον αφορά τη Γαλλία, η φρασεολογία του Σαρκοζυ είναι εντελώς ίδια με του Ολλάντ και των αντιπάλων του στις ενδοκομματικές εκλογές του Σοσιαλιστικού κόμματος.

Η λιτότητα έγινε η λέξη - κλειδί όλης της πολιτικής κάστας, στη Γαλλία όπως και σ'ολόκληρο τον κόσμο. Πρόκειται για τη λιτότητα σε ότι αφορά μόνο τις λαϊκές τάξεις. Κυρίως τους μισθωτούς, αλλά όχι μόνον αυτούς. Για να σώσει την οικονομία του, το μεγάλο κεφάλαιο θα χτυπήσει αναπόφευκτα και διάφορες κατηγορίες της μικροαστικής τάξης, αυτές που αποκαλούνται « μεσαία τάξη»: τους μικροέμπορους, τους αγρότες, τους βιοτέχνες, στελέχη επιχειρήσεων ακόμα κι εκπαιδευτικούς και ορισμένες, πιο καλοπληρωμένες, κατηγορίες μισθωτών. Στην καπιταλιστική ζούγκλα, σε περίπτωση κρίσης, δεν υπάρχει θέση παρά μόνο για τα πιο ισχυρά θηρία.

Παρ'όλη τη τωρινή κατάρρευση τόσο των μετοχών των ιδιωτικών επιχειρήσεων όσο και των κρατικών ομολόγων, το μεγάλο κεφάλαιο αύριο θα ορθοποδήσει. Τα κεφάλαια που σήμερα αποφεύγουν τις μετοχές των επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο καθώς και τα ομόλογα που αντιπροσωπεύουν ένα τμήμα του εθνικού χρέους αυτού ή του άλλου Κράτους, πρέπει βέβαια να επενδυθούν κάπου όπου θα αποδώσουν άμεσα ή στο εγγύς μέλλον. Οι οικονομικοί σύμβουλοι οι πιο καταρτισμένοι υποδεικνύουν ήδη στους πελάτες τους να επωφεληθούν της πτώσης των μετοχών για να εξαγοράσουν τις μετοχές εκείνων των επιχειρήσεων που μπορούν θεωρητικά να αποφέρουν σταθερά μερίσματα. Υπό τον όρο, προσθέτουν, «να έχει κανείς την υπομονή να περιμένει να ξανανέβουν» - με άλλα λόγια, να είναι κανείς αρκετά πλούσιος, αρκετά ισχυρός για να μπορεί να το κάνει.

( ...)

Αλλά, όταν τα καπιταλιστικά συγκροτήματα, τουλάχιστον τα πιο ισχυρά, θα επιζήσουν της οικονομικής κρίσης, κι ορισμένα μάλιστα πλουτίζοντας ακόμα περισσότερο, τα χρηματιστικά σκαμπανεβάσματα θα έχουν εκφραστεί με απολύσεις, κλείσιμο εργοστασίων, μείωση μισθών, χωρίς να αναφέρουμε και τις διάφορες παραλλαγές της λιτότητας που θα επιβληθούν από τα Κράτη στους εκμεταλλευόμενους.

Η κοινωνική σημασία όλων αυτών δεν είναι το ότι «οι αγορές είναι πιο δυνατές από τα Κράτη», όπως τόσο συχνά αναφέρεται, αλλά το ότι τα Κράτη, ολότελα στην υπηρεσία του μεγάλου κεφαλαίου, συμπληρώνουν τα καπιταλιστικά κέρδη, αντλημένα απευθείας από την εκμετάλλευση, δηλαδή, σε τελευταία ανάλυση από την ίδια τη παραγωγή. Και εφ'όσον δεν υπάρχει αρκετή παραγωγή, τα ίδια τα Κράτη αναλαμβάνουν να λεηλατήσουν όλες τις λαϊκές τάξεις, με τα γνωστά μέσα, με το σκοπό να θέσουν στη διάθεση της καπιταλιστικής τάξης το αποτέλεσμα αυτής της κλεψιάς. Αυτή η γιγαντιαία συμπαράσταση εκφράζει το μέγεθος του παρασιτισμού του μεγάλου κεφαλαίου του σήμερα και τον φθοροποιό του χαρακτήρα για την κοινωνία.

Ν'ανατρέψουμε την εξουσία της αστικής τάξης.

Κανείς δεν έχει και δεν μπορεί να έχει λύση της κρίσης της καπιταλιστικής οικονομίας, και κυρίως αυτοί που επωφελούνται απ'αυτήν. Αυτή η κρίση και η συγκεκριμένη της εξέλιξη αποτελούν την απόδειξη ότι η οικονομία δεν μπορεί πλέον να λειτουργήσει πάνω στη βάση της ατομικής ιδιοκτησίας.

Το άμεσο πρόβλημα των εργαζόμενων είναι να παλέψουν ώστε να μην τους φορτώσουν το βάρος της κρίσης στο σύνολό του. Το να υπερασπιστούν την εργασία και το μισθό τους, τα μόνα αγαθά που κατέχουν μεσ' τη καπιταλιστική κοινωνία, έγινε αναγκαιότητα πιο μεγάλη παρά ποτέ όσον αφορά το πρόσφατο παρελθόν, για να εμποδιστεί το βούλιαγμα μεσ' τη μιζέρια του μεγαλύτερου μέρους των εργαζόμενων.

Όσον αφορά την ολοκληρωτική απαλλαγή των εργαζόμενων τάξεων, αυτή θα πραγματοποιηθεί με τη ριζική απαλλοτρίωση της καπιταλιστικής τάξης, αρχίζοντας από τις τράπεζες και τα μεγάλα βιομηχανικά και εμπορικά συγκροτήματα και την αναδιοργάνωση της οικονομίας πάνω στη βάση της συλλογικής οικονομίας, απαλλαγμένης από την αναζήτηση του ατομικού κέρδους και του ανταγωνισμού, και προγραμματισμένης να ικανοποιεί καλύτερα τις ανάγκες όλων, σύμφωνα με τη δυνατότητα της παραγωγής. Αυτό δεν μπορεί να γίνει παρά με κινητοποίηση της εργατικής τάξης, κινητοποίηση ενός επιπέδου αποφασιστικότητας και πολιτικής συνείδησης που, βέβαια, δεν υφίσταται σήμερα. Αλλά αυτό μπορεί να έλθει σύντομα, προκαλούμενο από την ίδια την αστική τάξη και τις καταστροφές του καπιταλισμού.

Η πάλη των εκμεταλλευόμενων για την υπεράσπιση των συνθηκών ζωής τους δεν θα μπορέσει να βρει το νόημά της παρά μέσα από τη προοπτική της ριζικής ανατροπής της οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης μας δείχνει αυτή τη στιγμή με καταφανή τρόπο τη χρεωκοπία της.

Είναι ζωτικό να αναγεννηθεί ένα κόμμα, αντιμέτωπο στα κόμματα που όλα τοποθετούνται στο στρατόπεδο του καπιταλισμού, που θα αγωνίζεται με τη προοπτική της ανατροπής της εξουσίας της αστικής τάξης, της κοινωνικής επανάστασης, ένα πραγματικό κομμουνιστικό κόμμα.

Georges KALDY (Ζορζ Καλντύ)

Lutte Ouvrière n° 2245 du 12 août 2011