Στις 18 Σεπτέμβρη, μετά από έξι εβδομάδες απεργίας που στοίχισε τη ζωή σε 40 από τους συντρόφους τους, οι 38000 εργάτες του συγκροτήματος λευκόχρυσου της Lonmin στη Μαρικάνα, ανάγκασαν τον γίγαντα της εξόρυξης να οπισθοχωρήσει.

Βέβαια, δεν κέρδισαν τα 1250 € που απαιτούσαν. Αλλά με την άμεση αύξηση του ύψους των 11 - 22% και μια άλλη των 12% που θα διαπραγματευθούν τον επόμενο μήνα, φτάνουν σε μια αύξηση τρεις φορές μεγαλύτερη από αυτήν που είχαν κερδίσει με τις τέσσερεις μεγάλες απεργίες του 2011, στα ορυχεία άνθρακα, διαμαντιών και χρυσού καθώς και στη μεταλλουργία.

Η απεργία της Μαρικάνα ήταν αξιοσημείωτη για πολλούς λόγους. Πρώτα, γιατί αναπτύχθηκε έξω από τον έλεγχο και παρά την αντίθεση του γραφειοκρατικού μηχανισμού του συνδικάτου των ορυχείων. Κι έπειτα, γιατί η δύναμη των απεργών της Μαρικάνα ήταν, εκτός από την αποφασιστικότητά τους, το οτι κατόρθωσαν να παρασύρουν στον αγώνα τα μεγαλύτερα ορυχεία της περιοχής.

Μετά τη σφαγή της 16 Αυγούστου, που είχε 34 θύματα στις τάξεις των απεργών, πραγματοποιήθηκαν στάσεις εργασίας σε πολλά ορυχεία. Αλλά ήταν οι απεργοί της Μαρικάνα που μετατρέψανε αυτές τις στάσεις σε απεργία, πηγαίνοντας ομαδικά από ορυχείο σε ορυχείο. Έτσι, στις 11 Σεπτέμβρη, το νούμερο ένα στον κόσμο της πλατίνας, Anglo Platinum, σταμάτησε την παραγωγή του στα ορυχεία που βρίσκονται στη λεκάνη του Ρύστενμπουργκ (Rustenburg). Στις επόμενες μέρες και τα άλλα τραστ πλατίνας και χρωμίου έκαναν το ίδιο.

Οι εταιρείες εξόρυξης αιφνιδιάστηκαν από τη ραγδαία εξάπλωση του κινήματος και προσπάθησαν να σταματήσουν το φούντωμά του. Έχοντας κλείσει τα ορυχεία για να προβούν σε εκβιασμό απολύσεων, προσέφυγαν στις δυνάμεις καταστολής του καθεστώτος. Στις 15 Σεπτέμβρη, ελαφρά θωρακισμένα της αστυνομίας και του στρατού, υποστηριζόμενα από ελικόπτερα, επένδυσαν την Νκανένγκ, τη μεγαλύτερη παραγκούπολη που κατοικείται από απεργούς της Μαρικάνα, αφήνοντας πολλούς τραυματίες. Συγχρόνως, ο στρατός περιπολώντας χτένιζε την περιοχή του Ρύστενμπουργκ.

Αλλά τίποτα δεν βοήθησε. Ενισχυμένοι από την κινητοποίηση των μεταλλωρύχων της περιοχής, οι εργάτες της Μαρικάνα δεν λύγισαν. Τελικά, αυτή που υποχώρησε ήταν η Lonmin που, μπροστά σ'ένα κίνημα που τίποτα δε φαίνονταν ικανό να το σταματήσει, αναγκάστηκε να κάνει παραχωρήσεις.

Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η κινητοποίηση σταμάτησε. Ιδίως στη λεκάνη του Ρύστενμπουργκ, το συγκρότημα της Anglo Platinum παραμένει σε απεργία, καθώς κι άλλα σημαντικά ορυχεία, όπως το Aquarius και το XStrata. Και το κυριότερο, το κύμα των απεργιών έχει κερδίσει εδώ και καιρό, τα χρυσορυχεία σε πολλές λεκάνες της περιοχής. Από τις 29 Αυγούστου, η πλειοψηφία των 46000 μεταλλωρύχων του συγκροτήματος KDC GoldFields, κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ, κατέβηκαν σε απεργία. Από τότε, πολλά μεγάλα ορυχεία ενώθηκαν μαζί τους, μεταξύ των οποίων και το νούμερο ένα των νοτιο-αφρικανικών χρυσορυχείων, AngloGold Ashanti.

Σήμερα, το καθεστώς και τα τραστ μεταλλωρυχείων ανησυχούν για την εξάπλωση που θα μπορούσε να προκληθεί από την υποχώρηση της Lonmin. Γι'αυτό, κυρήχτηκε ο στρατιωτικός νόμος στη λεκάνη του Ρύστενμπουργκ, που παραμένει το νευραλγικό σημείο του κινήματος.

Αλλά τίποτα δεν εκφοβίζει τους μεταλλωρύχους, ακόμα κι αυτούς της Μαρικάνα που θεωρείται ότι πέτυχαν ικανοποίηση: αυτό αποδεικνύεται από τις ταραχές της 19 Σεπτέμβρη στη Nkaneng, μετά από την ανακοίνωση του θανάτου μιας δημοφιλούς δημοτικής συμβούλου, που είχε τραυματιστεί κατά την διάρκεια των επιδρομών της αστυνομίας, στις 15 Σεπτέμβρη· ή ακόμα, εκείνες που χτύπησαν το συγκρότημα της Anglo Platinum. Και στις δύο περιπτώσεις, τα θωρακισμένα των δυνάμεων καταστολής ανατράπηκαν και κάηκαν, αναγκάζοντας τον στρατό να κρατηθεί σε απόσταση.

Σ'αυτό το κίνημα, οι μεταλλωρύχοι έχουν σαν όπλο την αποφασιστικότητά τους και την οργανωτική ικανότητα που επέδειξαν, καθώς επίσης τον αριθμό τους, το οικονομικό και κυρίως το πολιτικό τους κύρος, λόγω των αγώνων τους στο παρελθόν κατά του απαρχάϊντ. Εν ολίγοις, θα είχαν τη δυνατότητα να προκαλέσουν την ανησυχία της αστικής τάξης για μια ανεξέλεγκτη κοινωνική κρίση και θα είχαν λοιπόν τα μέσα να της αποσπάσουν πολύ περισσότερα.

Amanda HUNT

Lutte Ouvrière n° 2304 - 28 Σεπτέμβρη 2012