Lutte de classe n°238 - Μαρτίου 2024

Η κινητοποίηση των αγροτών στη Γαλλία και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπενθύμισε πως ένα μεγάλο μέρος τους είναι θύματα της ζούγκλας της καπιταλιστικής αγοράς, στην οποία οι μεγάλοι καταβροχθίζουν τους μικρούς. Αυτή η εξέγερση των αγροτών αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση με μια επιείκεια που ερχόταν σε αντίθεση με την αυστηρότητα που επέδειξε απέναντι στους αγώνες των μισθωτών εργαζομένων ή την καταστολή που ασκήθηκε εναντίον των κίτρινων γιλέκων.

Μετά από δύο εβδομάδες αποκλεισμού των αυτοκινητοδρόμων, πολιορκίας των νομαρχιών, επιδρομών σε σούπερ μάρκετ και περικύκλωσης των μεγάλων πόλεων, οι αγρότες ανάγκασαν την κυβέρνηση να αποδεσμεύσει 400 εκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις και διάφορες απαλλαγές. Ο Gabriel Attal πήγε στα μπλόκα για να δηλώσει την αγάπη του για τους αγρότες και ανακοίνωσε ότι δεν θα αυξήσει την τιμή του GNR, του αγροτικού καύσιμου. Στο κανάλι TF1, ο υπουργός Εσωτερικών, Gérald Darmanin, με κακομοίρικο βλέμμα δήλωσε: "Δεν απαντάμε σε όσους υποφέρουν στέλνοντας τα CRS ( ΜΑΤ) ». Αυτό δεν πρέπει να άρεσε στις εργάτριες της Vertbaudet των οποίων, τον περασμένο Μάη, διάλυσαν την απεργιακή περιφρούρηση. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε να τροποποιήσει ορισμένους οικολογικούς περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής του σχεδίου Ecophyto. Απείλησε να επιβάλει κυρώσεις στους βιομήχανους και τους μεγάλους διανομείς που καταχρώνται τη δεσπόζουσα θέση τους, υποσχόμενη να εντείνει τους ελέγχους για την εφαρμογή του νόμου ¬EGAlim, ο οποίος υποτίθεται ότι εγγυάται μια δίκαιη τιμή για τους παραγωγούς. Ο Μακρόν υποσχέθηκε ακόμη να μην επικυρώσει τη συμφωνία του ελεύθερου εμπορίου Mercosur που διαπραγματεύεται η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι υποσχέσεις αυτές, αν τηρηθούν, δεν θα σώσουν τους αγρότες που αδυνατούν να ζήσουν από την εργασία τους. Συνθλίβονται μεταξύ των χαμηλών τιμών πώλησης των προϊόντων τους, που επιβάλλει η αγροβιομηχανία, και του λίγο-πολύ ασυμπίεστου κόστους παραγωγής τους. Οι μικροκαλλιεργητές δεν θα εξασφαλίσουν το μέλλον τους και δεν θα αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή ή τις επιζωοτίες, αν παραμείνουν προσκολλημένοι στα φυτοφάρμακα ή απορρίψουν τους υγειονομικούς ελέγχους. Όσο για τα 400 εκατομμύρια ευρώ, όπως πάντα, θα καταλήξουν στα ταμεία των μεγαλοαγροτών. Και αν η αγροβιομηχανία και τα σούπερ μάρκετ χαλαρώσουν λίγο την πίεσή τους, αυτό θα διαρκέσει μόνο για λίγο.

Γιατί στη γεωργία, όπως σε όλους τους οικονομικούς τομείς, υπάρχουν μεγάλοι και μικροί. Ενώ οι μικροί αγρότες παλεύουν να κερδίσουν τον κατώτατο μισθό παρά τις εβδομάδες σκληρής εργασίας, οι μεγάλοι αγρότες είναι πραγματικοί καπιταλιστές, όπως ο Arnaud Rousseau, αφεντικό της μεγάλης αγροδιατροφικής εταιρείας Avril (Lesieur, Isio, Puget κ.λπ.) και πρόεδρος του κύριου συνδικάτου αγροτών, της FNSEA. Αυτοί συμμετέχουν στον καθορισμό των τιμών της αγοράς και συμπεριφέρονται ως χρηματιστές. Μπορούν να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις και να τις εκμεταλλευτούν για να συντρίψουν τους μικρότερους αγρότες.

Η κυριαρχία της αγροβιομηχανίας

Μετά τους βίαιους μετασχηματισμούς στις δεκαετίες του 1960 και 1970 -η γαλλική γεωργία άλλαξε βίαια. Τα αγροκτήματα των οποίων τα προϊόντα καταναλώνονταν από την οικογένεια του αγρότη ή πωλούνταν στην τοπική αγορά, εξαφανίστηκαν. Επίσης, με την εξάπλωση της εκμηχάνισης, την ενοποίηση της γης, τη συλλογή γάλακτος από τις γαλακτοβιομηχανίες και την περιφερειακή εξειδίκευση των καλλιεργειών - ο αριθμός των αγροκτημάτων μειώνεται σταθερά, από 1,6 εκατομμύρια το 1970 σε λιγότερες από 400.000 το 2020.

Κατά την ίδια περίοδο, διάφορες καπιταλιστικές εταιρείες αναπτύχθηκαν και πλούτισαν γύρω από τη γεωργία, πολύ πέρα από τα εθνικά σύνορα: Η Danone, η Lactalis, η Bigard και άλλοι αγροδιατροφικοί όμιλοι, η Auchan, η Carrefour και άλλοι κολοσσοί της διανομής. Αναπτύχθηκαν η John Deere, η New Holland και άλλοι προμηθευτές γεωργικού εξοπλισμού, η Limagrain, η Corteva και η Bayer, οι οποίες έχουν μονοπώλιο στην προμήθεια σπόρων και φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Οι τράπεζες, με πρώτη την Crédit Agricole, τη δέκατη μεγαλύτερη τράπεζα στον κόσμο, παίρνουν τη μερίδα του λέοντος από τους καρπούς της εργασίας των επιχειρηματιών αγροτών και των εργατών τους.

Οι αγρότες βρίσκονται στη μέγκενη αυτών των μεγαθηρίων, τα οποία επιβάλλουν τις τιμές τους βάσει του συσχετισμού δυνάμεων που έχουν δημιουργήσει μεταξύ τους, και είναι θυμάτα της διαρκούς κερδοσκοπίας που επικρατεί στις γεωργικές πρώτες ύλες. Δεν υπάρχει διαφυγή όσο κυριαρχεί η δικτατορία του κεφαλαίου.   Ορισμένοι αγρότες, μόνοι τους ή σχηματίζοντας συνεταιρισμούς ή ενώσεις, προσπαθούν να ξεφύγουν από τη δικτατορία του κεφαλαίου ελέγχοντας ολόκληρη την αλυσίδα "από τον παραγωγό στον καταναλωτή".

Αυτό μπορεί να παραμείνει μόνο περιθωριακό σε μια κοινωνία που είναι μαζικά αστικοποιημένη και πλήρως υποταγμένη στην καπιταλιστική οικονομία. Επιπλέον πολλοί συνεταιρισμοί, που αρχικά δημιουργήθηκαν από αγρότες για να παρακάμψουν την κυριαρχία των αγροδιατροφικών τραστ, έχουν γίνει οι ίδιοι καρχαρίες, όπως η Sodiaal στον τομέα του γάλακτος και η Cooperl στον τομέα του κρέατος, που χρησιμοποιούν τις ίδιες μεθόδους με τους ανταγωνιστές τους, όσον αφορά τους αγρότες και τους χιλιάδες υπαλλήλους τους.

Δεκαετία με τη δεκαετία, οι μικρότεροι αγρότες, στραγγαλισμένοι από το χρέος και τις αγροτικές επιχειρήσεις, εξαφανίστηκαν δεινοπαθώντας, ενώ οι δυσκολίες τους χρησίμευαν ως πρόσχημα στις διαδοχικές κυβερνήσεις για να μπουκώσουν τους μεγάλους αγρότες με επιδοτήσεις. Όλες οι δημόσιες αγροτικές πολιτικές, είτε σε εθνικό είτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είχαν ως αποτέλεσμα να ευνοηθούν οι μεγάλοι και να επιταχυνθεί η εξαφάνιση των μικρών. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει πάρει διάφορες μορφές με την πάροδο των ετών: εγγυημένες ελάχιστες τιμές, ευρωπαϊκή αποθεματοποίηση, ποσοστώσεις παραγωγής, πολιτική αγρανάπαυσης κ.λπ. Αλλά βασικά, η ΚΑΠ χρησίμευε πάντα για την καταβολή δημόσιων επιδοτήσεων ανάλογα με την έκταση που καλλιεργούνταν ή το μέγεθος του ζωικού κεφαλαίου. Όποια μορφή και αν είχε και όποια περίοδο, το μεγαλύτερο μέρος των επιδοτήσεων πήγαινε για να παχύνουν οι μεγαλύτεροι αγρότες, μεταξύ των οποίων γαιοκτήμονες τόσο φτωχοί όσο ο πρίγκιπας του Μονακό ή ο όμιλος ζάχαρης Tereos, ενώ οι μικρότεροι αγρότες πέθαιναν.

Οι μικροί σύρονται από τους μεγάλους

Η FNSEA συνδιαχειρίζεται αυτή τη γεωργική πολιτική από τη μεταπολεμική περίοδο, τόσο στη Γαλλία όσο και σε επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως εκ τούτου, είναι συνυπεύθυνη για την εκατόμβη και, ωστόσο, με το παρακλάδι το παραβάν των Νέων Αγροτών (JA), διατηρεί μεγάλη επιρροή μεταξύ των Γάλλων αγροτών. Η FNSEA και η JA ελέγχουν τα 84 από τα 89 αγροτικά επιμελητήρια των νομών, χάρη σε ένα εκλογικό σύστημα που είναι πολύ ευνοϊκό γι' αυτούς, με 55% των ψήφων, έναντι 21% για την Coordination rurale και 20% για την Confédération paysanne. Στα διοικητικά συμβούλια των γεωργικών επιμελητηρίων που εκλέγονται από 2,5 εκατομμύρια ψηφοφόρους, οι επιχειρηματίες αγρότες, δηλαδή τα αφεντικά μικρών ή μεγάλων επιχειρήσεων, υπερεκπροσωπούνται σε σχέση με τους εργαζομένους, τις γεωργικές οργανώσεις, τους συνεταιρισμούς, τους συνταξιούχους ή τους γαιοκτημόνες. Μέσω της συμμετοχής της στη διαχείριση φορέων ζωτικής σημασίας για τους αγρότες, όπως η SAFER, η οποία διαχειρίζεται τις αγοραπωλησίες γεωργικών γαιών, και η MSA, το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης των αγροτών, η FNSEA έχει εξασφαλίσει δεσπόζουσα θέση. Έχει πρόσβαση σε όλα τα επίπεδα της κρατικής μηχανής, από τα μικρά αγροτικά δημαρχεία μέχρι την κορυφή των υπουργείων, υπό κάθε κυβέρνηση. Συμμετέχει στις κυβερνητικές αποφάσεις, όπως η σταδιακή εισαγωγή των φόρων στο GNR καύσιμο, η οποία αποτέλεσε το έναυσμα για την τελευταία εξέγερση.

Το κίνημα του Ιανουαρίου κατέδειξε την επιρροή της FNSEA και του JA στους αγρότες. Οι ηγεσίες αυτών των συνδικάτων προσκολλήθηκαν σε μια κινητοποίηση που αρχικά καθοδηγήθηκε από τον ανταγωνιστή τους, την Coordination rurale, της οποίας αρκετοί από τους εκπροσώπους δεν δίστασαν να δείξουν την εγγύτητά τους με το RN (Rassemblement national της Le Pen). Από τη μεριά της η Confédération paysanne, η οποία είναι πιο αριστερή και εκπροσωπεί τους μικρότερους αγρότες, δεν ενέκρινε τις παραχωρήσεις που έκανε η κυβέρνηση. Παρ΄όλα αυτά η FNSEA κατάφερε να επιτύχει την άρση των αποκλεισμών χωρίς δισταγμό. Μάλιστα, οι διοργανωτές των μπλόκων τόνισαν ιδιαίτερα την αυτό-πειθαρχία τους. Αυτοί που δεν διστάζουν ποτέ να ρίξουν κοπριά στις νομαρχίες, να μπλοκάρουν τους δρόμους και έχουν πολλές φορές καταστρέψει ή πυρπολήσει δημόσιο εξοπλισμό, θέλησαν να διακριθούν από τους ταραξίες των πόλεων του περασμένου καλοκαιριού.

Αυτό αντικατοπτρίζει ένα χαρακτηριστικό των μικρών αγροτών: συνθλίβονται από την οικονομία της αγοράς και τον ανταγωνισμό, αλλά βλέπουν το μέλλον τους μόνο σε αυτή την καπιταλιστική οικονομία. Όπως πολλοί τεχνίτες, καταστηματάρχες και αυτοαπασχολούμενοι, που είναι με το ένα πόδι στον κόσμο της εργασίας και με το άλλο στον κόσμο των εργοδοτών, υπερασπίζονται την ατομική ιδιοκτησία ακόμη περισσότερο επειδή φοβούνται μήπως χάσουν τη δική τους. Είναι παγιδευμένοι σε χίλιες αντιφάσεις. Καταγγέλλουν τη καταπίεση του κράτους, ενώ ζητούν όλο και περισσότερη κρατική βοήθεια. Υπερασπίζονται την αγορά και την ελεύθερη επιχειρηματικότητα, αλλά θέλουν επίσης εγγυημένα εισοδήματα και ρυθμιζόμενες αγορές.

Οι εισαγωγές ξένων προϊόντων και οι συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου καταγγέλθηκαν ευρέως, τόσο στα οδοφράγματα όσο και στην τηλεόραση, από ένα ευρύ φάσμα πολιτικών, από την Ανυπότακτη Γαλλία (LFI) και την Confédération paysanne μέχρι την Εθνική Συσπείρωση RN και την Coordination rurale. Αλλά ποιος επωφελείται από αυτό το ελεύθερο εμπόριο, αν όχι οι ίδιοι οι Γάλλοι εισαγωγείς τροφίμων; Ποιος αγοράζει σόγια, ντομάτες ή κρέας στη χαμηλότερη δυνατή τιμή για να τα μετατρέψει σε τροφή για τα ζώα ή τους ανθρώπους; Ποιος εξάγει δημητριακά, κρασί, γάλα, αυγά και πουλερικά σε όλο τον κόσμο, καταστρέφοντας τους μικροκαλλιεργητές στην Αφρική και αλλού; Και ποιος δημιούργησε τις ζώνες ελεύθερου εμπορίου, ξεκινώντας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αν όχι οι ηγέτες των πλουσιότερων χωρών, των οποίων οι καπιταλιστές είναι οι κύριοι ωφελημένοι;

Όλες αυτές οι αντιφάσεις καθιστούν αυτούς τους ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων ή τους αυτοαπασχολούμενους, εξοργισμένους με τις δυσκολίες τους, οι οποίες μπορούν μόνο να επιδεινωθούν σε μια εποχή που η καπιταλιστική οικονομία βυθίζεται στην κρίση. Μπορούν να μετατραπούν σε δυνητικές δυνάμεις εξωκοινοβουλευτικής δράσης στρατεύματα έτοιμα να χτυπήσουν τους εργαζόμενους που απεργούν για τους μισθούς τους, να επιτεθούν στους ανέργους, που κατηγορούνται ότι δεν θέλουν να εργαστούν, ή να κινητοποιηθούν για να απαιτήσουν μείωση των κοινωνικών δικαιωμάτων, τα οποία εξακολουθούν να είναι πολύ δαπανηρά στα μάτια τους. Η συμπάθεια για την Εθνική Συσπείρωση (RN) και τις ιδέες της εθνικής κυριαρχίας πολλών από τους αγρότες που κινητοποιούνται δεν είναι ακίνδυνη. Θα πρέπει να αποτελέσει προειδοποίηση για τους συνειδητοποιημένους εργαζόμενους.

Μόνο μια διέξοδος: ανατροπή του καπιταλισμού

Πολλοί εργαζόμενοι, οι οποίοι αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι την εκτίναξη των τιμών και δεν βγάζουν τον μήνα, οι οποίοι φοβούνται ότι θα χάσουν τη δουλειά τους ή τα σπίτια τους εν μία νυκτί, αν οι μέτοχοι αποφασίσουν να κλείσουν ένα εργοστάσιο ή να κάνουν περικοπές τμημάτων, έδειξαν συμπάθεια για την οργή των αγροτών. Αλλά η αλληλεγγύη, η συμπόνια και ο θαυμασμός για τον αγώνα των αγροτών δεν είναι πολιτική γραμμή. Οι μικροί αγρότες, όπως και οι μικροί βιοτέχνες ή καταστηματάρχες που συνθλίβονται από τους μεγάλους ομίλους, δεν μπορούν να είναι σύμμαχοι των εργαζομένων όσο παρατάσσονται πίσω από τους υπερασπιστές του κεφαλαίου και κυρίως όσο οι εργαζόμενοι δεν δείχνουν τη δική τους δύναμη, για να επιβάλουν το δικό τους δικαίωμα ύπαρξης, με τα δικά τους αιτήματα και τις δικές τους πολιτικές λύσεις, με άλλα λόγια, σε τελευταία ανάλυση, την ανατροπή της δικτατορίας του κεφαλαίου πάνω στην κοινωνία.

Αυτή η προοπτική, η ανατροπή του καπιταλισμού, μπορεί να προωθηθεί μόνο από εκείνους που δεν έχουν ιδιοκτησία, γη ή μικρές επιχειρήσεις να υπερασπιστούν, από εκείνους που έχουν μόνο την εργατική τους δύναμη για να ζήσουν, με άλλα λόγια από τους μισθωτούς. Μόνο αυτοί "δεν έχουν να χάσουν τίποτα παρά μόνο τις αλυσίδες τους και έναν κόσμο να κερδίσουν", για να παραθέσουμε το Κομμουνιστικό Μανιφέστο. Οι εργαζόμενοι, επίσης, έχουν πολλούς λόγους να αγωνιστούν και κάθε δικαίωμα να το κάνουν. Οι αγρότες μπορούν με υπερηφάνεια να λένε ότι τρέφουν τη χώρα. Αλλά χωρίς τους εργάτες που κατασκευάζουν τα τρακτέρ και τις θεριζοαλωνιστικές μηχανές, χωρίς τους εργάτες των σφαγείων, χωρίς τους οδηγούς φορτηγών και τους ταμίες, το φαγητό δεν θα έφτανε στο πιάτο μας. Οι εργαζόμενοι στις βιομηχανίες τροφίμων, ενέργειας, αυτοκινήτων και υγείας είναι επίσης απαραίτητοι για την κοινωνία. Και χωρίς τους εργάτες, το προσωπικό των νοσοκομείων, τους χτίστες και τους καθαριστές, η κοινωνία θα σταματούσε.

Λοιπόν, οι εργαζόμενοι πρέπει να μάθουν να οργανώνονται και να αγωνίζονται! Όχι μόνο για να υπερασπιστούν τις συνθήκες διαβίωσής τους, αλλά επίσης και πάνω απ' όλα για να προσφέρουν στην κοινωνία μια άλλη προοπτική: αυτή της προγραμματισμένης και ορθολογικής οργάνωσης της γεωργικής και βιομηχανικής παραγωγής για την ικανοποίηση των αναγκών όλων, καθώς υπάρχουν τα μέσα για να γίνει αυτό. Η εργατική τάξη και οι μικροί αγρότες, οι βιοτέχνες και οι καταστηματάρχες μπορούν να ενωθούν, αλλά μόνο αν ξεκινήσουν τον αγώνα ενάντια στο μεγάλο κεφάλαιο και τις τράπεζες, κάτω από την πολιτική καθοδήγηση των εργαζομένων.

19 Φεβρουάριο 2024